İncesu ilçesinin (Kayseri ili, Türkiye) hangi Türk boyundan geldiği konusu, hem yerel tarih hem de halk kimliği bakımından ilgi çekici bir sorudur. Bu yazıda, bir tarihçi gözüyle konunun tarihsel çerçevesine bakalım, günümüzdeki yaklaşımı değerlendirelim ve nihai olarak hangi boyla bağlantılı olabileceğine dair mevcut bilgileri tartışalım.
Geçmişin İzinde: İncesu ve Türk Yerleşimi
Anadolu’nun Türk hâkimiyetine geçiş süreci, özellikle 11. yüzyıldan sonra yoğunlaşmıştır. Bölgede uzun süre Bizans ve farklı beyliklerin etkisi görülmüş; bölgeye Türk boylarının yerleşmesi ve göç etmesiyle birlikte sosyal yapı değişmiştir. Kayseri ve çevresi de bu dönüşümlerden nasibini almış bir coğrafyadır.
Örneğin, Kayseri’ye bağlı ilçelerde yer alan Yörük ve Türkmen topluluklarının varlığı, eski yerleşim sürekliliği ve göç ağları açısından önemli ipuçları sunar. Kongreler ve araştırmalar, Kayseri çevresinde özellikle göçebe Türkmen gruplarının yerleştiğini işaret etmektedir. [1]
Bu bağlamda İncesu ilçesi etrafında da, Karataş nahiyesine bağlı Yörük aşiretlerinin geçmişte yaşadığına dair bilgiler vardır. Örneğin, bir kaynakta 1520 yılı nüfus sayımında İncesu civarındaki yerleşimlerin “Karataş nahiyesine bağlı Yörük cemaatlerinin meskûn olduğu yerler” olarak görüldüğü belirtilmektedir. [1]
Türk Boyları Listelerinde İncesu ve Kayseri
Günümüzde “hangi şehir hangi Türk boyundan geliyor?” başlıklı listelerde, Kayseri için genellikle belirli boy adları geçmektedir. Örneğin, bazı listelerde Avşar boyu Kayseri çevresinde yerleşmiş olarak gösterilmektedir. [1] Ancak bu listeler her zaman yerel düzeyde ayrıntılı belgeye dayanmayan derleme çalışmalarıdır; yani kesin bilimsel veri yerine halk kaynaklı ve popüler söylemlere dayalı bilgilerdir.
Örneğin, bir kaynakta “İncesu hattından Kayseri’ye gelip yerleşmiş Avşar toplulukları vardı” ifadesi yer almaktadır. [1] Bu, İncesu’nun doğrudan Avşar boyuna ait olduğunu kesin şekilde değilse bile, o boyla ilişkilendirilmiş olduğunu göstermektedir.
Akademik Tartışmalar ve Kaynak Sınırlamaları
Tarih ve etnografi alanında Türk boylarının Anadolu’daki yerleşimleri üzerine kapsamlı belgeler oldukça sınırlıdır. Özellikle ilçeler düzeyinde “bu yerleşim bu boydandır” diye kesin ifade koymak, kaynak eksikliği nedeniyle zordur. Bilimsel olarak şu sorunlar öne çıkar:
– Sözlü geleneklerin yazılı belgelerle desteklenmesi gerekir; aksi hâlde anlatılar halk belleğiyle sınırlı kalır.
– Yerleşimlerin boy adıyla kesin ilişkisi, coğrafi göç, karışım ve devlet politikaları nedeniyle zamanla değişmiştir.
– “İl il boy listeleri” gibi çalışmalarda kullanılan bilgiler genellikle güncel arşiv çalışmaları değil, derleme gazetecilik veya halk yaygınlığına dayanır. Örneğin bir kaynak, şehirler için boy adları vermektedir ancak bu listeler resmi tarih‑etnografi çalışması değildir. [2]
Bu nedenle İncesu için de “şu boydan geldik” derken temkinli olmak gerekir; halk anlatıları ve bölgesel araştırmalar bunu destekliyor olsa da, akademik kaynaklarda her zaman doğrulanmış bir boy ataması yoktur.
İncesu İçin Değerlendirme ve Sonuç
Elde edilen bilgiler ışığında şu çıkarımlara varabiliriz:
– İncesu ve çevresi, geçmişte Yörük/Türkmen yerleşimleriyle bağlantılıdır; özellikle Karataş nahiyesi ve Yörük cemaatleri bağlamında.
– Kayseri genelinde Avşar boyu yerleşimi olduğu yönünde yaygın halk söylemi vardır ve bu bağlamda İncesu’nun da Avşar boyuyla ilişkilendirilmiş olması makul görünmektedir.
– Ancak “kesin şekilde İncesu Avşar boyundandır” demek için yeterli arşivsel belge bulunmamaktadır; bu nedenle bu tür bağlantıların “büyük olasılıkla” düzeyinde değerlendirilmesi daha gerçekçidir.
Özetle, İncesu ilçesi halk kimliği ve yerleşim geçmişi bakımından Oğuz Türk boylarından biriyle – yüksek olasılıkla Avşar – bağlantılı görünebilir. Ancak kesin bilimsel tespiti bekleyen sorular ve doğrulanması gereken kaynaklar vardır. Bu tür yerel tarih araştırmaları, yaşayan toplulukların kimlik algılarını güçlendirdiği kadar yerelin ve Anadolu’nun çok katmanlı tarihini de aydınlatmaktadır.
Okuyucuları, kendi köy, ilçe ya da şehirlerinin yerleşik geçmişine bakmaya; sözlü anlatılar, mahalle hikâyeleri ve yerel arşivlerle bağlantı kurmaya davet ediyorum. Çünkü bir yerin “hangi Türk boyundan geldiği” sorusu yalnızca bir etiket değil, o yerin tarih içinde varoluşunun ve kimlik oluşumunun bir parçasıdır.
—
Sources:
[1]: https://metsamakine.com.tr/kayseride-hangi-turk-boylari-var/?utm_source=chatgpt.com “Kayseride Hangi Türk Boyları Var – metsamakine.com.tr”
[2]: https://www.aydinlik.com.tr/haber/hangi-sehir-hangi-turk-boyundan-geliyor-iste-memleketinizdeki-turklerin-kokeni-457684?utm_source=chatgpt.com “Hangi şehir hangi Türk boyundan geliyor? İşte Memleketinizdeki …”