Kentsel Dönüşümde Müteahhite Ne Kadar Verilir? Eleştirel Bir Bakış
Merhaba sevgili okurlar,
Bugün, kentsel dönüşümün gözle görülür en tartışmalı yönlerinden biri olan müteahhit payı meselesini ele alacağım. Kentsel dönüşüm projelerinin çoğu, inşa edilmesi gereken yeni binalar, yaşam alanları ve altyapı projeleriyle büyük vaatler sunuyor. Ancak bu projelerin arkasındaki “müteahhit ne alacak?” sorusu, en az inşa edilecek binalar kadar önemli.
Hepimiz, özellikle son yıllarda kentsel dönüşüm adı altında yapılan projelerde, müteahhitlerin büyük kazançlar sağladığını görüyoruz. Fakat bu kazançlar gerçekten adil mi? Halkın çıkarları ne kadar gözetiliyor? Yatırımcıların cebi daha da şişerken, bu projelerde vatandaş ne kazanıyor? İşte, bu sorulara cesur bir şekilde cevap arayacağız.
—
Kentsel Dönüşümde Müteahhit Payı: Ne Kadar Adil?
Kentsel dönüşüm projeleri, özellikle büyük şehirlerde ciddi bir hızla devam ediyor. Deprem riski, eski binaların yenilenmesi ve şehirleşme hedefleriyle başlatılan bu projelerin ardında çok büyük paralar dönüyor. Ancak bu süreçte müteahhitlerin aldığı payın boyutu genellikle tartışma konusu oluyor.
Kentsel dönüşümde müteahhitin payı genellikle iki şekilde belirleniyor:
Yüzde üzerinden pay: Kentsel dönüşümde müteahhit, yapılan inşaatın toplam maliyetinin belirli bir yüzdesini alır. Bu oran bazen %20, bazen %30, hatta bazen %50 gibi yüksek oranlara çıkabilir.
Bölüşüm modeli: Mülk sahiplerinin arsalarını müteahhitle paylaşarak yaptığı anlaşmalar sonucunda, müteahhit belli bir oranda yeni daire alır ve eski daireyi yenileyerek değer kazanır.
Ancak bu modelin ciddi sakıncaları var. Müteahhitin aldığı pay genellikle çok yüksek ve çoğu zaman şeffaflık eksikliği nedeniyle, vatandaşa yapılan ödeme ve sağlanan hizmetin ne kadar karşılık bulduğu belirsizdir. Bu, özellikle düşük gelirli bölgelerde yaşayan insanlar için ciddi bir mağduriyet yaratabilir.
Peki, müteahhite bu kadar yüksek bir pay verildiğinde, vatandaşlar gerçekten ne kazanıyor? Evet, yeni binalara sahip olmayı bekliyorlar ama fiyatlar arttıkça ve eski binalar yok edildikçe, bu yeni dairelerin alım gücü düşük insanlar için erişilebilir olmuyor. Müteahhitler için kârlı, fakat halk için zorlayıcı bir döngü doğuyor.
—
Zayıf Yönler ve Tartışmalı Noktalar
Kentsel dönüşümde müteahhite ne kadar verileceği meselesi, sadece ekonomik değil, aynı zamanda etik bir sorun olarak karşımıza çıkıyor. Müteahhitlerin yüksek kar elde etmesi, bazen şehrin kültürel dokusunun bozulmasına, mahalle sakinlerinin mağduriyetine yol açabiliyor. İşte bazı zayıf yönler ve tartışmalı noktalar:
1. Şeffaflık Eksikliği: Çoğu zaman müteahhitlerin aldığı pay konusunda net bir bilgi yok. Proje sahipleri ya da belediyeler, anlaşmaların ayrıntılarını halkla paylaşmıyor. Bu da insanlarda bir güvensizlik yaratıyor. Ne yazık ki, müteahhitlerin ne kadar kazandığına dair doğru bilgiye ulaşmak çoğu zaman imkansız. Bu, yerel halkın da gerçekçi bir beklentiye sahip olmasını engelliyor.
2. Vatandaşın Mağduriyeti: Kentsel dönüşüm projelerinin çoğu, aslında yerinden edilmek zorunda kalan insanların yaşadığı mahallelerdeki dönüşümle başlıyor. Bu süreçte, müteahhitlerin kazançları artarken, ev sahiplerinin yaşam alanları küçülüyor veya değer kaybediyor. Bunun sonucunda, dönüşüm projesi halkın yaşamını iyileştirmekten çok, yatırımcının kazancını büyütmeye yönelik oluyor.
3. Yüksek Kiralar ve Erişilebilirlik Sorunu: Yenilenen alanlarda, müteahhitlerin uyguladığı yüksek fiyat politikaları, eski sakinlerin bu bölgelerde yeniden yaşamalarını imkansız hale getiriyor. Kentsel dönüşüm, daha çok zenginlere yönelik bir fırsat gibi gözükürken, dar gelirli insanlar bu fırsatlardan faydalanamıyor. Aynı mahalleye geri dönen eski sakinler, artık daha yüksek kira ve satış fiyatlarıyla karşı karşıya kalıyor.
—
Tartışmaya Açık Sorular
Müteahhite gerçekten bu kadar yüksek bir pay verilmeli mi? Kentsel dönüşümün, sadece birkaç müteahhitin değil, aynı zamanda o mahalledeki tüm halkın çıkarlarını gözetmesi gerektiğini unutmamalıyız.
Vatandaşlar gerçekten dönüşümden fayda sağlıyor mu? Yoksa bu projeler, daha çok müteahhitlerin cebini şişirip, halkın yaşam standartlarını yükseltmek yerine, onları daha da zor duruma mı sokuyor?
Yüksek müteahhit payı, proje kalitesini etkiliyor mu? Müteahhitlerin aldığı yüksek paylar, bazı projelerde kaliteyi düşürme eğilimini beraberinde getiriyor olabilir mi?
Dönüşüm projelerinde şeffaflık nasıl artırılabilir? Proje sahiplerinin müteahhitlerin aldığı pay konusunda daha şeffaf olmaları gerektiğini düşünüyor musunuz? Bu, vatandaşların beklentilerini daha sağlıklı bir şekilde şekillendirebilir mi?
—
Sonuç: Kentsel Dönüşümde Adalet Mi, Kazanç Mı?
Sonuç olarak, kentsel dönüşüm projeleri, müteahhitlerin yüksek kazançlar sağladığı bir sektör haline gelmiş durumda. Ancak, bu projelerin arkasındaki ekonomik dinamikler ve toplumsal etkiler, ciddi sorgulamaları beraberinde getiriyor. Bu yazı, konunun sadece ekonomik bir analizle sınırlı kalmaması gerektiğini vurgulamak istiyor. Kentsel dönüşümde müteahhitlere verilen payın, toplumun genel çıkarlarına hizmet etmesi gerektiği görüşündeyim. Zira, şehirleri dönüştürürken, sadece beton bloklar değil, aynı zamanda toplumsal yapılar da dönüşmelidir.
Sizce, kentsel dönüşümde müteahhit payı ne kadar olmalı? Bu konuda farklı görüşlerinizi duymak, tartışmayı daha da derinleştirmek için sabırsızlanıyorum!